پیشنهاد می کنم گفت و گوی خواندنی ایسنا با دکتر عباسعلی صابری / استادیار دانشکده فیزیک دانشگاه تهران را بخوانید. اگر فرصت ندارید، در ادامه سطرهایی از گفت و گو را می یابید.
- اگر دکتر مریم میرزاخانی، یکی از ریاضیدانان برندهی جایزه بسیار معتبر فیلدز در سال 1393، در یکی از دانشگاههای ایران بود، تا کنون به دلیل تولید علمی اندک، از دید کمی، حداکثر مدرس یکی از دانشگاههای غیر مطرح کشور بود
- اندیشیدن ساز و کاری قانونی جهت برخورد با مقولهی شوم "سرقت علمی" که موجب لکهدار شدن حیثیت جنبش علمی کشور میشود، بسیار حیاتی به نظر میرسد
- یکی از بزرگترین آفتهای دانشگاهها و مراکز علمی از نقطه نظر مدیریتی را معادل گرفتن آنها با یک "اداره" دانست و گفت: اعمال مدیریت انتصابمحور بدون در نظر گرفتن شاخصهای علمی استاندارد، سیاستی است که به طور متوسط نه تنها کمکی به ارتقای سیستم علمی نمیکند، که چه بسا منجر به افول علمی از هر دو جنبهی کمی و کیفی آن میشود
- یک عامل بسیار مهم در شکوفایی خلاقیت علمی، استقلال مدیریتی دانشگاهها از سوگیریهای سیاسی در قالب سیاستهای کلیتر کشور است. به عنوان مثال، نحوهی مدیریت علمی کشور در مقیاسهای مختلف نباید متکی به نحوهی تفکر جناح سیاسی حاکم باشد. از طرفی یک مدیر پژوهشی خوب زمانی میتواند برای سیستم علمی کشور مفید و سازنده باشد که خود از بهترین پژوهشگران مجموعه باشد
- یکی از عوامل بسیار تعیینکننده در جذب پژوهشگران درجه اول دنیا و به تبع آن اجرای پروژههای با سطح کیفی بینالمللی، تخصیص و مدیریت بودجههای پژوهشی کافی و درخور است. از طرفی، به منظور ایجاد یک نظام هماهنگ علمی در کشور نیاز به توزیع همگن و متناسب بودجهها در سراسر کشور است. در غیر این صورت در سیستم ناهمگن آموزشی – پژوهشی پیدایش چرخههای مخرب امری طبیعی است
- از آنجا که ماهیت بسیاری از کارهای پژوهشی درجه اول در قیاس با استانداردهای بینالمللی سنجیده میشوند و چنین سنجشی طبیعتا یک سطح مشترکی از هزینهها را متوجه پژوهشگر خواهد کرد، لذا نظام تعیین بودجههای تحقیقاتی باید در قالب هماهنگ بینالمللی باشد. بهترین پژوهشگر کشور که از نظر علمی در سطح کیفی بینالمللی است
- یکی از مؤثرترین فاکتورها در خیزش صحیح علمی کشور در راستای افزایش امیدها به نیل به مرجعیت علمی در دنیا، ایجاد یک فرهنگ صحیح علمی در کشور باشد. با نگاهی به چهرهها و کشورهای مطرح علمی در دنیا، واضح است که تاثیرگذارترین علوم در دنیا زاییدهی علوم پایه هستند. علوم کاربردی و تکنولوژی مدرن عمدتا نتیجهی طبیعی این نوع علوم بودهاند. این در حالی است که در کشور ما، متاسفانه، فرهنگ عمومی در اثر آگاهی اندک از اهمیت و جذابیت ذاتی علوم بنیادین، میانهی خوبی با این علوم نداشته و این عامل، زمینهساز افت کیفی کشور در این زمینه شده است
- شاید بیش از سی سال بهترین گزینه انتخابی دانشآموزان در کنکور ورودی دانشگاهها انتخاب رشتههای پزشکی و مهندسی بوده است. اکنون سؤال این است که آیا دستاورد کنونی علمی کشور در این زمینهها علیرغم جذب بهترین استعدادها و پتانسیلها، قابل رقابت در سطح اول بینالمللی هست؟
- توزیع همگن استعدادهای برتر در زمینههای علمی متنوع و علیالخصوص تشویق آنها به سوی علوم پایه میتواند چشمانداز روشنی از ظهور علمی کشور در راستای مرجعیت علمی به دست دهد
- اگر به دنبال چشمانداز علمی روشنی برای کشور هستیم نباید با برچسب "کاربردی" بودن یا نبودن یک شاخه علمی آن را به شدت تقویت یا تضعیف کنیم. بلکه این مهم باید به حوزه صنعت و تکنولوژی ارجاع داده شود، به این معنی که سرعت پیشرفت صنعتی را افزایش دهیم و نه از سرعت پیشرفت علمی بکاهیم. متاسفانه به دلیل چنین برچسبی بسیاری از طرحهای بنیادی که حتی گاهی از طرف مجامع علمی معتبر بینالمللی مورد تایید و حمایت مالی قرار گرفتهاند، در داخل کشور به کلی فاقد اولویت قلمداد شده و از دستور کار حمایتی خارج شدهاند
- چرخه کیفیسازی تولیدات داخلی و واردات باید بر اساس استانداردهای علمی مورد تایید دانشگاهها بازنگری شوند و امکان به روز شدن معیارها با تعامل بین ارگانها و مراکز علمی پیشبینی شود. گاهی اوقات به دلایل کاملا اقتصادی به واردات تکنولوژی اکتفا میشود که شاید با هزینه یکسان و کاربرد دانش موجود در کشور و گاهی با استانداردهای علمی بالاتر در داخل کشور قابل تولید هستند
- لازمه نیل به مرجعیت علمی در دنیا آن است که قبل از آن مراکز علمی و دانشگاهها توانسته باشند جای خود را به عنوان مرجعیت علمی کشور در تمامی سطوح باز کرده باشند و از طرف دیگر تمامی نهادها و ارگانهای دولتی و غیر دولتی در کشور به چنین باوری رسیده باشند
- سیاستگذاری صحیح در راستای جذب نخبگان ایرانی ساکن در خارج کشور و ترغیب و تشویق ماندن نخبگان در داخل است. معیار انتخاب بسیاری از نخبگان خارج از کشور ارزیابی وضع موجود بر اساس وضعیت معیشتی و رفاه تحقیقاتی همتایان خود در داخل است
- لازمه خلق ایدههای نو و نظریههای علمی تاثیرگذار، یادگیری علوم توسعه یافته و تعامل با متخصصان و پژوهشگران در زمینههای مختلف علمی در سراسر دنیاست. در تاریخ علم بسیار انگشت شمارند تعداد کسانی که توانسته باشند به طور انفرادی مرز علوم را جابجا کنند. در این میان هر چقدر مرزهای کشور به سوی پژوهشگران و متخصصان دنیا بازتر و امکان تعاملات بینالمللی محققان کشور با دنیا تسهیل شود سرعت رشد علمی نیز به مراتب افزایش خواهد یافت
- ایجاد ساز و کارهای لازم برای تسهیل در برگزاری مدرسهها، کارگاهها و کنفرانسهای بینالمللی، تسهیل در فرآیند اخذ ویزا برای پژهشگران مدعو از دیگر عوامل موثر در افزایش همکاریهای بینالمللی و به دنبال آن، رشد و شکوفایی علمی کشور است
- میزان حمایت فعلی از اساتید دانشگاهها و پژوهشگران برای شرکت در کنفرانسها و کارگاههای بینالمللی بسیار ناچیز و قابل صرف نظر است و این عامل سبب میشود که همواره چشم به حمایتهای مالی کشور میزبان داشته باشند که این موضوع به شدت در تضاد با عزت ملی ایرانی است و شایستهی نمایندگان علمی کشور نیست